ХІХ Міжнародна науково-практична інтернет-конференція

В условиях глобальной синантропизации естественного растительного покрова, деградации природных экосистем развитие флоры и растительности определяется существенным влиянием антропогенных факторов. Комплексы адвентивных видов проникают, расселяются во всех регионах и играют все большую роль в формировании флор различных географических областей. Процессы смешения флор ведут к утрате региональной специфики, унификации сообществ на больших территориях. Адвентивизацию флор в широком контексте можно рассматривать как составную часть трансформации экосистем и направленных изменений организации биоты. Поэтому изучение адвентивных фракций флор становится одним из приоритетных направлений фундаментальных ботанических и экологических исследований XXI века. Особый интерес представляет изучение растений адвентивной сегетальной флоры . Сорные сегетальные растения, к которым относятся пашенные и сорнополевые сорняки, причиняют большой интерес сельскому хозяйству. Злостным сорняком пропашных культур с конца прошлого века в мире стал североамериканский вид - Galinsoga parviflora Cav. Нами были проведены исследования на предмет распространения Galinsoga parviflora Cav.в Костанайской области. Использовались методы наблюдения, интервьюирования местных жителей, сравнительно-морфологический, аналитический.

Markaziy Osiyoning paxta yetishtiruvchi zonalarida g’o’zaning ildiz tizimini zararlovchi tunlamlarning 11 turi ro’yxatga olingan. Ildiz kemiruvchi tunlamlari har xil turlarining g’o’zaga zarar yetkazish darajasi turlicha. O’rta Osiyoda g’o’zaga bu tunlamlardan ayniqsa kuzgi (Arrotis Sgetum Schif) va undov (A.exclamationis) tunlamlari eng ko’p zarar yetkazadi. Qolgan turlar, shu jumladan yovvoyi tunlam kam miqdorda uchraydi, ba’zi bir yillarda esa bu turlarning barchasi ekinlarga katta xavf tug’dirishi mumkin. Bu tunlamlar hammaxo’r, ammo shu bilan birga ular xush ko’radigan ekinlar va begona o’tlar bor. Masalan; undov tunlami bedani, kuzgi tunlam –g’o’zani yovvoyi tunlam – poliz ekinlarini xush ko’radi. Bu turlarning hayot tarzi va zarar yetkazish xususiyati o’xshash bo’lsa ham, ular rivojlanishining bioekologik xususiyatlarida tafovutlar bor. Masalan, kuzgi tunlam har bir avlodlarning rivojlanishi uchun 550oC samarali haroratlar yig’indisi talab qilinsa, undov tunlami uchun 7500C talab qilinadi. Shuning uchun undov tunlami kuzgi tunlamdan farqli o’laroq bir yilda ikki-uch avlod berib rivojlanadi; yovvoyi tunlam shakllangan qurt, tuxum va boshqa rivojlanish bosqichlarida qishlaydi.

Күрделі тіршілік цикліне ие сорғыш құрттар көп уақыттан бері әртүрлі гельминтологиялық зерттеулер объекті болып келді. Зерттеушілердің назарын негізінен омыртқалы жануарларда паразиттік жолмен тіршілік ететін гермафродитті ұрпақ (марита) аударды. Себебі олар көптеген зілді аурулардың қоздырғышы болып есептеледі. Бірақ сол аурулармен күресу үшін тек ғана гермафродитті ұрпақты үйрену жеткіліксіз. Сорғыш құрттардың тіршілік циклі иелердің әртүрлі категорияларында тіршілік ететін бірнеше ұрпақтардың алмасуын өз ішіне қамтиды. Бірінші аралық иенің қызметін моллюскалар орындап, олардың организмінде маританың дернәсілі болып есептелінетін церкарияларды өршітетін партеногенетикалық ұрпақтың ( спороциста және редия ) қалыптасуы өтеді. Бұл жағдай моллюскалардың трематодофаунасын үйренудің қажеттігін күн тәртібінде біздің алдымызға қояды. Алғаш рет Шортан – Бурабай курортты аймағы моллюскалардағы трематодфауна 2010-2012 жылдары паразитологиялық әдістермен зерттелді. Осы аймақтағы көлдерден сорғыш құрттардың дернәсілдерінің 18 түрі табылып, олардың морфологиясы анықталды. Осы паразиттерменен тоспаұлудың залалдану жағдайының иенің жасына, жыл маусымына тәуелділігі зерттелді. Территорияда трематодтардың патогенді формалары анықталды.